ตำลึง (Coccinia)

ชื่ออื่น

ผักตำลึง ผักแคบดอกตำลึง เดี่ยวออกที่ซอกใบ ออกเดี่ยว ๆหรืออกเป็นกลุ่ม 2-3 ดอก ดอกเพศผู้และเพศเมียอยู่บนต้นเดียวกัน ดอกเพศผู้มีกลีบเลี้ยงเชื่อมกันเป็นรูปกรวยปลายแยกมีลักษณะเรียวแหลม หนา 0.4-0.5 เซนติเมตร เป็นรูประฆัง กลีบดอกมี 5 กลีบ สีขาว ติดกันเป็นรูประฆัง ปลายแยกมีขนาด 2-4 เซนติเมตร เกสรตัวผู้มี 3 อัน มีขนปกคลุม ดอกเพศเมียแตกต่างจากดอกเพศ-ผู้คือ มีเกสรตัวเมีย 1 อัน เกสรตัวเมียแยกเป็น 3-4 แฉก รังไข่ติดกับฐานรองดอกอยู่ใต้ฐานรองดอกแบบ inferior ผล เป็นแบบ berrryผลอ่อนสีเขียวเปลี่ยนเป็นสีแดงสด เมื่อแก่รูปร่างแบบทรงขนานขนาดกว้าง 2-3 เซนติเมตร ยาว 5-7 เซนติเมตร ภายในมีเมล็ดมากรูปไข่กับแกมขนานแบน มีขนปกคลุม มี aril สีแดงสดหุ้ม ไม่มี endosperm กว้าง 0.3 เซนติเมตร ยาว 0.7 เซนติเมตร ออกดอกระหว่างเดือนเมษายน - ธันวาคมและติดผลเดือนมิถุนายน-มกราคม

การขยายพันธุ์

โดยใช้เมล็ดและตัดชำลำต้น ผลตำลึงดิบ

ลักษณะทั่วไป

ไม้เถา ลำต้น เลื้อยพันอาศัยมือเกาะซึ่งเป็นเส้นกลม ๆ สีเขียวยาว 12-14 เซนติเมตร ของอคล้านลวดสปริง เป็นเส้นเดี่ยวไม่แตกแขนง ออกตรงกันข้ามกับใบ ใบ เดี่ยวเรียงสลับ ฐานใบรูปหัวใจ ปลายใยแหลมขอบในหยักแบบฟันเลื่อยตื้น ๆ หยักเว้าห้าแฉก เส้นใบแยกจากโคนใบที่จุดเดียวกัน 5-7 เส้น ใบกว้าง 3-4 เซนติเมตร ดอก เป็นดอก

ระบบนิเวศวิทยาและการแพร่กระจาย

พบขึ้นทั่วไปตามชายทุ่งริมทาง ตามรั้ว ขึ้นพันต้นไม้อื่นทั่วไป ประโยชน์และความสำคัญทางสมุนไพร ใบและเถามีเอ็นไซม์amylase ย่อยแป้งซึ่งทำให้มีอาการท้องอืดเฟ้อ ลดน้ำตาลในเลือดใบเถา ผลดิบ ดื่มวันละ 2 ครั้ง แก้ปัญหาเบาหวาน ลดผื่นคัน ปวดแสบร้อน ใบตำลึงสดล้างสะอาด ตำให้แหลก ผสมน้ำทา ใช้พอกทางอาหาร ใบ เถา ผลอ่อน ต้ม ดอง เป็นผักจิ้ม ใบลวกจิ้ม ปรุงแกงจืดหมูสับ แกงเลียง หรือใส่ก๋วยเตี๋ยว แทนถั่วงอก คุณค่าทางอาหารสูง วิตามินเอ แร่ฐาตุ แคลเซียม โพแทสเซียม เหล็ก ราก มี lupeolacetete , ?-amyrin acetate, ? sitosterol น้ำยาง มีเอนไซม์amylase ผลมี lupeol ? amyrin และcucurbitacin

--------------------------------------------------

ตำลึงผัดหนำเลี้ยบ

เครื่องปรุง

ผักตำลึง 1-2 กำมือ(แล้วแต่ความชอบ)

หนำเลี้ยบ 7 ผล

เนื้อหมูสับ 2 ขีด

กระเทียมสับ 1 ช้อนโต๊ะ

น้ำมันพืช ¼ ถ้วยน้ำปลา

น้ำตาลทราย

วิธีทำ

เมื่อเตรียมส่วนผสมพร้อมแล้ว ก็เริ่มด้วยการเด็ดตำลึงให้ได้ปริมาณพอเหมาะ จากนั้นบี้เอาเม็ดหนำเลี้ยบออกแล้วสับเนื้อหนำเลี้ยบรวมกับเนื้อหมูสับจนละเอียดเข้ากันนำกระทะตั้งไฟ เจียวกระเทียมสับกับน้ำมันจนเหลืองหอม ใส่หมูสับที่สับผสมหนำเลี้ยบแล้วลงไปผัดจนสุก ปรุงรสด้วยน้ำปลา น้ำตาลทรายตามความชอบ จากนั้นใส่ตำลึงลงไปผัดพอสุก

-----------------------------------------------------------

น้ำตำลึง

ส่วนผสม
ใบตำลึง 20 กรัม
น้ำเชื่อม 30 กรัม
น้ำมะนาว 10 กรัม
น้ำต้มเปล่าสุก 200 กรัม
เกลือป่นเสริมไอโอดีน 1 กรัม

วิธีทำ
นำใบตำลึงมาล้างให้ สะอาดแล้วหั่นใส่เครื่องปั่น ใสน้ำต้มครึ่งหนึ่ง ปั่นให้ละเอียด นำไปกรอง ใส่น้ำที่เหลือคั้นเอา แต่น้ำ นำน้ำที่ได้ไปใส่เกลือ น้ำมะนาว น้ำเชื่อม ชิมรสตามชอบ

--------------------------------------------------